Kość udowa
łac. – os femoris/femur
Kość udowa to najdłuższa i najmocniejsza kość w naszym organizmie.
Wyróżniamy na niej koniec koniec bliższy (extremitas proximalis), trzon (corpus) oraz koniec dalszy (extremitas distalis).
Ustawiona jest nieco skośnie, tak że jej końce bliższe oddalone są od siebie bardziej niżeli końce dalsze.
Koniec bliższy (extremitas proximalis)
Trzon (corpus)
Koniec dalszy (extremitas distalis)
Kość długa (ossa longa)
Kość udowa – Wprowadzenie
Twój najlepszy wynik: 0/4
1. Koniec bliższy
łac. – extremitas proximalis (również nasada bliższa – epiphysis proximalis)
Na końcu bliższym kości udowej wyróżniamy głowę, szyjkę oraz dwie wyniosłości kostne nazywane krętarzami (większy i mniejszy).
Głowa kości udowej (caput ossis femoris) pokryta jest chrząstką szklistą i wspólnie z panewką kości miednicznej wytwarza staw biodrowy. Na jej przyśrodkowej części znajdziemy drobne zagłębienie w postaci dołka głowy (fovea capitis), które jest miejscem przyczepu więzadła głowy kości udowej.
Głowa osadzona jest na szyjce (collum ossis femoris), której oś długa nachylona jest w stosunku do osi długiej trzonu o średnio 135°. Kąt zawarty między tymi osiami nazywamy kątem szyjkowo-trzonowym.
Na tylnej powierzchni końca bliższego, w miejscu, gdzie szyjka przechodzi w trzon wyróżniamy dwie wydatne wyniosłości kostne:
Krętarz większy (trochanter major) – leżący bocznie względem głowy kości udowej, i na którym wyróżniamy dół krętarzowy (fossa trochanterica).
Krętarz mniejszy (trochanter minor) – leżący poniżej i przyśrodkowo względem krętarza większego.
Oba krętarze łączą się ze sobą od tyłu grzebieniem międzykrętarzowym (crista intertrochanterica), a od przodu kresą międzykrętarzową (linea intertrochanterica).
Głowa kości udowej (caput ossis femoris)
Dołek głowy (fovea capitis)
Szyjka (collum ossis femoris)
Krętarz większy (trochanter major)
Dół krętarzowy (fossa trochanterica)
Krętarz mniejszy (trochanter minor)
Grzebień międzykrętarzowy (crista intertrochanterica)
Kresa międzykrętarzowa (linea intertrochanterica)
Kąt szyjkowo-trzonowy (między osią długą szyjki a osią długą trzonu)
Kość udowa – Koniec bliższy
Twój najlepszy wynik: 0/8
2. Trzon
łac. – corpus
2.1 Powierzchnie trzonu
Na trzonie kości udowej wyróżniamy mocno wypukłą ku przodowi powierzchnię przednią (facies anterior), która bez wyraźnej granicy przechodzi obustronnie w powierzchnie boczne (facies lateralis) skierowane ku tyłowi. Powierzchnie boczne oddzielone są od siebie w tylnej części trzonu pionowo biegnącą kresą chropawą (linea aspera).
Powierzchnia przednia (facies anterior)
Powierzchnie boczne (facies laterales)
Kość udowa – Powierzchnie
Twój najlepszy wynik: 0/3
2.2 Struktury trzonu
Na centralnie umieszczonej kresie chropawej (linea aspera) wyróżniamy wargę przyśrodkową (labium mediale) oraz wargę boczną (labium laterale). Obie wargi w górnej i dolnej części trzonu rozchodzą się na boki w następujący sposób.
Ku górze:
Warga przyśrodkowa kieruje się w stronę krętarza mniejszego i wytwarza kresę grzebieniową (linea pectinea).
Warga boczna kieruje się w stronę krętarza większego i wytwarza guzowatość pośladkową (tuberositas glutea).
Ku dołowi:
Warga przyśrodkowa kieruje się w stronę nadkłykcia przyśrodkowego kości udowej i przechodzi w kresę nadkłykcia przyśrodkowego (linea supracondylaris medialis), która zakończona jest guzkiem przywodziciela (tuberculum adductorium).
Warga boczna kieruje się w stronę nadkłykcia bocznego kości udowej i przechodzi w kresę nadkłykcia bocznego (linea supracondylaris lateralis).
Kresy obu nadkłykci ograniczają trójkątne pole nazywane powierzchnią podkolanową (facies poplitea).
Warga przyśrodkowa (labium mediale)
Warga boczna (labium laterale)
Ku górze przechodzi w: kresę grzebieniową (linea pectinea)
Ku dołowi przechodzi w: kresę nadkłykcia przyśrodkowego (linea supracondylaris medialis)
Ku górze przechodzi w: guzowatość pośladkową (tuberositas glutea)
Ku dołowi przechodzi w: kresę nadkłykcia bocznego (linea supracondylaris lateralis)
Powierzchnia podkolanowa (facies poplitea)
Guzek przywodziciela (tuberculum adductorum)
Kość udowa – Struktury trzonu
Twój najlepszy wynik: 0/9
3. Koniec dalszy
łac. – extremitas distalis, (również nasada dalsza – epiphysis distalis)
Koniec dalszy kości udowej zbudowany jest z dwóch zgrubiałych, wypukłych ku dołowi kłykci, które częściowo pokryte są chrząstką szklistą i służą do połączenia z kością piszczelową.
Wyróżniamy kłykieć przyśrodkowy (condylus medialis) oraz kłykieć boczny (condylus lateralis).
W tylnej części oba kłykcie oddzielone są od siebie dołem międzykłykciowym (fossa intercondylaris), który odgraniczony jest od powierzchni podkolanowej kresą międzykłykciową (linea intercondylaris).
W przedniej części powierzchnie stawowe obu kłykci zlewają się tworząc powierzchnie rzepkową (facies patellaris), po której ślizga się rzepka w trakcie zginania i prostowania kolana.
Na bocznych częściach kłykci znajdują się chropowate wyniosłości w postaci nadkłykcia przyśrodkowego (epicondylus medialis) oraz nadkłykcia bocznego (epicondylus lateralis). Poniżej tego drugiego, leży wgłębienie nazywane bruzdą podkolanową (sulcus popliteus), stanowiącą miejsce przyczepu początkowego mięśnia podkolanowego.
Kłykieć przyśrodkowy (condylus medialis)
Kłykieć boczny (condylus lateralis)
Dół międzykłykciowy (fossa intercondylaris)
Kresa międzykłykciowa (linea intercondylaris)
Powierzchnia rzepkowa (facies patellaris)
Nadkłykieć przyśrodkowy (epicondylus medialis)
Nadkłykieć boczny (epicondylus lateralis)
Bruzda podkolanowa (sulcus popliteus)
Kość udowa – Koniec dalszy
Twój najlepszy wynik: 0/8
4. Połączenia
Połączenia kości udowej zostały opisane w poniższej tabelce.
Za pomocą stawu biodrowego (articulatio coxae)
Za pomocą stawu kolanowego (articulatio genus)
5. Rozwiąż quizy!
Aby utrwalić zdobytą wiedzę, skorzystaj z pomocy naukowych znajdujących się poniżej!
Kość udowa – Podsumowanie
Twój najlepszy wynik: 0/32
Opracowano na podstawie
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2022.