Mięsień czworoboczny grzbietu
łac. – musculus trapezius
Mięsień czworoboczny grzbietu to bardzo płaski, trójkątny mięsień o dużej powierzchni, który wraz z mięśniem strony przeciwległej tworzy romb przypominający kaptur mnisi, skąd pochodzi jego dawna nazwa (musculus cucullaris – mięsień kapturowy).
Obszerny przyczep początkowy i różnorodny przebieg włókien sprawia, że możemy go podzielić na trzy części:
część górną (zstępującą),
część środkową (poprzeczną),
część dolną (wstępującą).
Kresa karkowa górna (przyśrodkowa część), guzowatość potyliczna zewnętrzna, więzadło karkowe, wyrostki kolczyste kręgów C7-Th12, więzadło nadkolcowe (na wysokości C7-Th12)
Część górna (zstępująca): koniec barkowy obojczyka
Część środkowa (poprzeczna): wyrostek barkowy, grzebień łopatki
Część dolna (wstępująca): grzebień łopatki
Szczegółowy opis funkcji znajdziesz w sekcji “Funkcja”
Nerw dodatkowy (gałąź zewnętrzna), gałązki splotu szyjnego (C2-C4)
Tętnica poprzeczna szyi, tętnica nadłopatkowa, tętnice międzyżebrowe tylne, tętnica potyliczna
1. Przyczepy
Przyczep początkowy
Mięsień czworoboczny grzbietu rozpoczyna się (idąc od góry) na przyśrodkowej części kresy karkowej górnej, guzowatości potylicznej zewnętrznej, więzadle karkowym, wyrostkach kolczystych kręgów C7-Th12 i na więzadle nadkolcowym (na odcinku C7-Th12).
Przyczep końcowy
Część górna (zstępująca) – jej włókna biegną skośnie w dół i do boku, kończąc się na końcu barkowym obojczyka.
Część środkowa (poprzeczna) – jej włókna biegną od okolic górnej części kręgosłupa piersiowego i kierują się poprzecznie, kończąc się na wyrostku barkowym łopatki oraz częściowo na brzegu górnym grzebieniu łopatki.
Część dolna (wstępująca) – jej włókna biegną skośnie w górę i do boku, kończąc się na brzegu górnym grzebienia łopatki.
Poniżej znajdziesz slajder szczegółowo podsumowujący przyczepy!
2. Funkcja
Mięsień czworoboczny grzbietu ze względu na swój obszerny przyczep początkowy i końcowy, pełni wiele funkcji.
Część górna (zstępująca)
Przy ustabilizowanej głowie – unosi bark do góry (jak w geście “wzruszania ramionami”).
Przy ustabilizowanym barku.
Jednostronnie – zgina bocznie i prostuje głowę.
Obustronnie – prostuje głowę.
Część środkowa (poprzeczna) – zbliża łopatkę do kręgosłupa.
Część dolna (wstępująca).
Przy ustabilizowanym kręgosłupie – obniża bark.
Przy ustabilizowanym barku – dźwiga tułów do góry (jak przy podciąganiu).
Część górna jednocześnie z dolną – obracają łopatkę tak, że panewka stawowa kieruje się ku górze i przyśrodkowo, a kąt dolny bocznie, do przodu oraz do góry. Ruch ten jest niezwykle ważny, ponieważ umożliwia on uniesienie ramienia ponad poziom. Mięsień czworoboczny grzbietu współpracuje w tym ruchu z mięśniem zębatym przednim.
Mięsień działając jako całość – przyciąga łopatki do linii kręgosłupa (cofa obręcz kończyny górnej) i przyciska je do klatki piersiowej.
Przy ustabilizowanej głowie: unosi bark do góry
Przy ustabilizowanym barku: prostuje i zgina bocznie głowę
Zbliża łopatkę do linii kręgosłupa
Przy ustabilizowanym kręgosłupie: obniża bark
Przy ustabilizowanym barku: dźwiga tułów do góry
Obracają łopatkę tak, że panewka stawowa kieruje się ku górze i przyśrodkowo, a kąt dolny bocznie, do przodu oraz do góry. Ruch ten umożliwia uniesienie kończyny górnej ponad poziom.
Przyciąga łopatki do linii kręgosłupa (cofa obręcz kończyny górnej) i przyciska je do klatki piersiowej
3. Unerwienie
Mięsień czworoboczny grzbietu unerwiony jest przez:
nerw dodatkowy (gałąź zewnętrzna),
gałązki splotu szyjnego (C2-C4).
Nerw dodatkowy (gałąź zewnętrzna), gałązki splotu szyjnego (C2-C4)
4. Unaczynienie
Mięsień czworoboczny grzbietu unaczyniony jest przez:
tętnicę poprzeczną szyi,
tętnicę nadłopatkową,
tętnice międzyżebrowe tylne,
tętnicę potyliczną.
Tętnica poprzeczna szyi, tętnica nadłopatkowa, tętnice międzyżebrowe tylne, tętnica potyliczna
5. Rozwiąż quiz
Aby utrwalić wiedzę dotyczącą mięśnia czworobocznego grzbietu, rozwiąż quiz znajdujący się poniżej!
Mięsień czworoboczny grzbietu – Podsumowanie
Twój najlepszy wynik: 0/14
Opracowano na podstawie
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2022.
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom III, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2022.
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom V, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2022.