Mięsień czworogłowy uda
łac. – musculus quadriceps femoris
Mięsień czworogłowy uda to gruby mięsień, który znajduje się na powierzchni przedniej uda. Składają się na niego aż cztery głowy:
Głowa przednia – zwana również mięśniem prostym uda (musculus rectus capitis),
Głowa boczna – zwana również mięśniem obszernym bocznym (musculus vastus lateralis),
Głowa pośrednia – zwana również mięśniem obszernym pośrednim (musculus vastus intermedius),
Głowa przyśrodkowa – zwana również mięśniem obszernym przyśrodkowym (musculus vastus medialis).
Głowa przednia jako jedyna jest dwustawowa, pozostałe są jednostawowe. Mięśnie obszerne w znacznym stopniu są ze sobą zrośnięte. Wspólne ścięgno kończy się na rzepce oraz na kości piszczelowej.
Mięsień prosty uda: kolec biodrowy przedni dolny (odnoga przednia), brzeg górny panewki stawu biodrowego, torebka stawu biodrowego (odnoga tylna)
Mięsień obszerny boczny: krętarz większy kości udowej, kresa międzykrętarzowa kości udowej, warga boczna kresy chropawej kości udowej, przegroda międzymięśniowa boczna uda
Mięsień obszerny pośredni: górne 2/3 powierzchni przedniej i bocznej kości udowej
Mięsień obszerny przyśrodkowy: warga przyśrodkowa kresy chropawej kości udowej, ścięgna końcowe przywodziciela wielkiego i długiego
Wszystkie 4 głowy: guzowatość kości piszczelowej (za pomocą wspólnego ścięgna końcowego)
Mięsień obszerny boczny: kłykieć boczny kości piszczelowej (za pomocą troczka bocznego)
Mięsień obszerny przyśrodkowy: kłykieć przyśrodkowy kości piszczelowej (za pomocą troczka przyśrodkowego)
Staw biodrowy (tylko mięsień prosty uda): zgina, odwodzi, rotuje zewnętrznie (nieznacznie)
Staw kolanowy: prostuje (jako całość)
Nerw udowy (L2-L4)
Tętnica okalająca udo boczna
1. Przyczepy
Przyczep początkowy
Mięsień prosty uda: jego przyczep początkowy jest rozdwojony. Odnoga przednia rozpoczyna się na kolcu biodrowym przednim dolnym, odnoga tylna natomiast na brzegu górnym panewki i torebce stawu biodrowego.
Mięsień obszerny boczny: rozpoczyna się na powierzchni bocznej krętarza większego kości udowej, kresie międzykrętarzowej kości udowej, wardze bocznej kresy chropawej kości udowej i przegrodzie międzymięśniowej bocznej uda.
Mięsień obszerny pośredni: rozpoczyna się na górnych 2/3 powierzchni przedniej i bocznej kości udowej.
Mięsień obszerny przyśrodkowy: rozpoczyna się na wardze przyśrodkowej kresy chropawej kości udowej oraz na ścięgnach końcowych mięśnia przywodziciela wielkiego i długiego.
Przyczep końcowy
Wszystkie 4 głowy przyczepiają się do guzowatości kości piszczelowej za pomocą wspólnego ścięgna końcowego, którego przedłużeniem jest więzadło rzepki.
Pewna część włókien ścięgnistych mięśnia obszernego przyśrodkowego i bocznego przebiega obok rzepki, kierując się w dół, by na końcu dojść do kłykci kości piszczelowej. W wyniku tego powstają troczki rzepki, przyśrodkowy i boczny.
Poniżej znajdziesz slajder szczegółowo podsumowujący przyczepy!
2. Funkcja
Mięsień czworogłowy uda jest mięśniem dwustawowym wpływającym na ruch w stawie biodrowym i kolanowym.
Mięsień czworogłowy uda wpływa na ruch stawu biodrowego za pośrednictwem mięśnia prostego uda. Jest to jedyna głowa mięśnia, która przyczepia się bezpośrednio do kości biodrowej i odpowiada za ruch zgięcia, odwodzenia oraz niewielkiej rotacji zewnętrznej w stawie biodrowym.
Wspólnie, wszystkie głowy wykonują wyprost w stawie kolanowym.
Zgina, odwodzi, rotuje zewnętrznie (nieznacznie)
Prostuje (jako całość)
3. Unerwienie
Mięsień czworogłowy uda unerwiony jest przez nerw udowy (L2-L4).
Nerw udowy (L2-L4)
4. Unaczynienie
Mięsień czworogłowy uda unerwiony jest głównie przez tętnicę okalającą udo boczną.
Tętnica okalająca udo boczna
5. Rozwiąż quiz
Aby utrwalić wiedzę dotyczącą mięśnia czworogłowego uda, rozwiąż quiz znajdujący się poniżej!
Mięsień czworogłowy uda – Podsumowanie
Twój najlepszy wynik: 0/13
Opracowano na podstawie
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2022.
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom III, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2022.
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom V, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2022.