Żebra
łac. – costae
Żebra to płaskie, lekkie i sprężyste kości, które odchodzą obustronnie od kręgów piersiowych, a następnie kierują się bocznie, gdzie wypukłym łukiem wraz z mostkiem ograniczają jamę klatki piersiowej.
Człowiek posiada 12 par żeber, z których każde składa się z części kostnej (żebra kostnego) oraz części chrzęstnej (chrząstki żebrowej)
1. Żebra prawdziwe i rzekome
Jeśli przyjrzysz się uważnie szkieletowi klatki piersiowej, zauważysz, że pierwszych siedem par żeber łączy się bezpośrednio z mostkiem za pomocą swojej własnej chrząstki. Żebra te nazywamy żebrami prawdziwymi (costae verae).
Pozostałych pięć par łączy się z mostkiem pośrednio (żebra VIII-X) lub nie łączy się z nim w ogóle (żebra XI-XII). Żebra te nazywamy żebrami rzekomymi (costae spuriae).
Żebra VIII-X są zbudowane tak, że chrząstki żeber leżących poniżej łączą się z chrząstkami żeber leżących powyżej, wytwarzając łuk żebrowy (arcus costalis), przy pomocy którego łączą się z mostkiem. Przez niektórych autorów nazywane żebrami przytwierdzonymi (costae affixae).
Żebra XI-XII nie łączą się z mostkiem. Kończą się one swobodnie między mięśniami brzucha. Nazywamy je żebrami wolnymi (costae fluitantes).
Żebra I-VII (bezpośrednio połączone z mostkiem)
Żebra przytwierdzone: żebra VIII-X (pośrednio połączone z mostkiem)
Żebra wolne: żebra XI-XII (niepołączone z mostkiem)
Żebra – Żebra prawdziwe i rzekome
Twój najlepszy wynik: 0/8
2. Budowa żebra
Cechą wspólną wszystkich dwunastu żeber jest ich dwuczęściowa budowa. Każde żebro zbudowane jest z tylnej, dłuższej części kostnej (zwanej żebrem kostnym) oraz przedniej, krótszej części chrzęstnej (chrząstki żebrowej).
W dalszej części tej lekcji, omówiona zostanie szczegółowa budowa części kostnej i chrzęstnej żeber typowych (żeber II-X). Budowa żeber nietypowych (I, oraz XI i XII) została omówiona osobno w rozdziale “Żebra nietypowe (I, XI, XII)”.
Zbudowane są z części kostnej oraz części chrzęstnej
• gdzie: na części kostnej wyróżniamy koniec tylny, trzon oraz koniec przedni.
Żebra – Budowa żebra
Twój najlepszy wynik: 0/4
3. Część kostna żebra (żebro kostne)
W części kostnej każdego żebra możemy wyróżnić koniec tylny (kręgosłupowy), trzon oraz koniec przedni (mostkowy).
Koniec tylny (koniec kręgosłupowy)
Trzon
Koniec przedni (koniec mostkowy)
Żebra – Część kostna żebra
Twój najlepszy wynik: 0/3
3.1 Koniec tylny (kręgosłupowy)
Koniec tylny nazywany jest również końcem kręgosłupowym, ponieważ to za jego pomocą żebro łączy się z kręgosłupem.
Na końcu tylnym wyróżniamy głowę, szyjkę oraz guzek żebra.
Głowa żebra (caput costae) – to zgrubiałe zakończenie końca tylnego, na którym znajduje się powierzchnia stawowa głowy żebra (facies articularis capitis costae) służąca do połączenia stawowego z kręgami piersiowymi. Jest ona przedzielona poprzecznie przez grzebień głowy żebra (crista capitis), który dzieli powierzchnię stawową głowy na część górną i dolną.
Szyjka żebra (collum costae) – to zwężona część, która znajduje się między głową a trzonem. Na jej górnej powierzchni biegnie grzebień szyjki żebra (crista colli costae), który służy za miejsce przyczepu więzadeł.
Guzek żebra (tuberculum costae) – to niewielka wyniosłość leżąca na tylnej powierzchni końca tylnego w okolicy bocznego brzegu szyjki. Na jej szczycie leży powierzchnia stawowa guzka żebra (facies articularis tuberculi costae), która służy do połączenia stawowego z wyrostkiem poprzecznym kręgów piersiowych.
Powierzchnia stawowa głowy żebra (facies articularis capitis costae)
Grzebień głowy żebra (crista capitis) – dzieli powierzchnię stawową głowy na część górną i dolną
Grzebień szyjki żebra (crista colli costae)
Powierzchnia stawowa guzka żebra (facies articularis tuberculi costae)
Żebra – Koniec tylny (kręgosłupowy)
Twój najlepszy wynik: 0/11
3.2 Trzon
Trzon to najdłuższa część żebra kostnego. Znajduje się ona pomiędzy końcem przednim a tylnym.
W obrębie trzonu wyróżniamy dwie powierzchnie oraz dwa brzegi.
Powierzchnie:
powierzchnia zewnętrzna (facies externa) – wypukła i gładka. Bocznie od guzka żebrowego tworzy kąt żebra (angulus costae).
powierzchnia wewnętrzna (facies interna) – wklęsła i gładka. W okolicy jej dolnego brzegu biegnie bruzda żebra (sulcus costae), którą biegną naczynia i nerwy międzyżebrowe.
Brzegi:
brzeg górny (margo superior) – gruby i zaokrąglony,
brzeg dolny (margo inferior) – cienki.
Kąt żebra (angulus costae) – nieobecny na dwóch ostatnich żebrach
Bruzda żebra (sulcus costae)
–
Żebra – Trzon
Twój najlepszy wynik: 0/8
3.3 Koniec przedni (mostkowy)
Koniec przedni żebra kostnego zakończony jest owalną, chropowatą powierzchnią służącą do połączenia z żebrem chrzęstnym.
4. Część chrzęstna żebra (chrząstka żebrowa)
Przedłużeniem każdego żebra kostnego jest chrząstka żebrowa (cartilago costalis), nazywana również żebrem chrzęstnym. Jest ona zbudowana z chrząstki szklistej, która z czasem zostaje uzupełniona o składniki włókniste, nadające jej żółtawą barwę.
Długość chrząstek żebrowych rośnie od pierwszego do siódmego/ósmego żebra, a następnie maleje, tak że chrząstki dwóch ostatnich żeber stanowią zaledwie krótkie zaostrzone ich części.
Dzięki żebrom chrzęstnym klatka piersiowa zyskuje na sprężystości i staje się znacznie bardziej odporna na uszkodzenia mechaniczne.
Chrząstki żebrowe łączą się bezpośrednio z mostkiem (I-VII), lub przylegają do chrząstki powyżej (VIII-X), lub też kończą się swobodnie w powłokach brzusznych (XI-XII).
5. Łuk żebrowy i kąt podmostkowy
łac. – arcus costalis
Chrząstki żeber VII-X łącząc się tworzą obustronnie łuk żebrowy (arcus costalis).
Między oboma łukami żebrowymi wytwarza się kąt nazywany kątem podmostkowym (angulus infrasternalis). Jego wierzchołek leży u podstawy wyrostka mieczykowatego i stanowi najwyższy punkt otworu dolnego klatki piersiowej.
Jego wartość jest bardzo zmienna i zależy od wielu czynników, jednak średnio wynosi ok. 90°.
Żebra – Łuk żebrowy i kąt podmostkowy
Twój najlepszy wynik: 0/4
6. Żebra nietypowe (I, XI, XII)
Pierwsze oraz dwa ostatnie żebra mają nieco odmienną budowę od pozostałych, dlatego zostały omówione osobno.
Uwaga! Niektórzy autorzy za nietypowe uznają również II żebro, jednak fundamenty jego budowy są takie same jak w przypadku żeber typowych, dlatego zdecydowaliśmy się je pominąć.
Żebro I
Poznaj szczegółową budowę żebra I.
Poznaj szczegółową budowę I żebra!
Żebro XI i XII
Poznaj szczegółową budowę żeber XI i XII.
Poznaj szczegółową budowę XI i XII żebra!
7. Rozwiąż quizy!
Aby utrwalić zdobytą wiedzę, skorzystaj z pomocy naukowych znajdujących się poniżej!
Żebra – Podsumowanie
Twój najlepszy wynik: 0/37
Opracowano na podstawie
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2022.